به اعتقاد دانشمندان، گوشت آزمایشگاهی که از سلولهای بنیادی بهوجود آمده، میتواند راه را برای خوردن گوشت بدون کشتن حیوانات هموار کند. محققان هلندی پیشبینی کردهاند که در چند دهه آینده، جمعیت جهان با چنان سرعتی رشد خواهد کرد که دیگر حیوانی برای خوردن پیدا نخواهد شد. دانشمندان در حال حاضر در حال تولید یک نوع گوشت هستند که از 10 هزار سلول بنیادی گاو که با نگهداری در آزمایشگاه به میزان میلیاردها بار افزایش یافتهاند، بهوجود آمده است.
روش تولید این محصول که «گوشت درون شیشه» نامیده شده به این صورت است که ابتدا یک نمونه سلولی از یک گاو سالم گرفته شده، سپس 10 هزار سلول بنیادی از آن استخراج شده و در آزمایشگاه نگهداری میشوند. در این مدت این سلولها در شرایط آزمایشگاهی در یک ظرف شیشهای رشد کرده و افزایش مییابند. در آخر سلولهای جوان ماهیچه در یک چارچوب رشد کرده که با ایجاد فشار در میان آنها، منجر به حجمی شدن سلولها میشود. در اینجاست که این الیاف گوشتی چرخ شده و به شکل گوشت همبرگری درمیآیند. »
البته همین الان نیز گوشتهایی که مردم نوش جان میکنند آکنده از هورمونهایی است که به خورد ماکیان و احشام داده میشود تا فربه و عضلانی شوند. شاید اگر برخی از مردم از جزئیات نحوه پرورش مرغ در مرغداریها اطلاع یابند اساسا از خوردن گوشت مرغ صرفنظر کنند. حکایت بسیاری از میوهها و صیفیجاتی که مصرف میکنیم هم دست کمی از مسئله گوشت ندارد. سموم و کودهایی که به مزارع داده میشود آنچنان شرایط رشد مصنوعی را برای میوهها فراهم میآورد که میوه دیگر میوه نیست و طعم و مزه میوههای همیشگی را نمیدهد. به همین دلیل در اروپا و بسیاری کشورهای پیشرفته دیگر زدن برچسب ارگانیک بودن روی محصولاتی که بهطور طبیعی پرورش یافتهاند بهعنوان یک مزیت برای آن محصول به شمار رفته و مشتریان بیشتری دارد.
خب حالا فکر کنید یکسال دیگر گوشتهایی به بازار روانه خواهد شد که اساسا از دام و طیور تولید نشده است بلکه به شیوه ژنتیک و با دستکاری در طبیعت دامها تولید شده و میشود آن را گوشت مصنوعی نامید. بگذریم از اینکه در همین مملکت خودمان محققان از کاه گوشت تولید کردند تا به خورد خلقالله داده شود. واقعا انسان دارد به کجا میرود؟
مشکل بسیاری از فناوریهای نوین دقیقا همین است. دستکاری در طبیعت بکر بهدلیل افزایش جمعیت و ضرورت فراهم آوردن قوت برای مردم، دانشمندان را به چه کارهایی که وادار نمیکند. بهراستی آن دانشمندی که چنین گوشتی تولید کرده حاضر است فقط یک وعده از آن را بر سر میز خانواده خود قرار دهد؟
اندیشمندان علم اخلاق بارها در باره پیامدهای علوم و فناوریهای نوین مانند نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی و ژنتیک و سلولهای بنیادی هشدار دادهاند. حتی سال گذشته یک پژوهشگاه تخصصی ژنتیک در ایران همایشی با همین عنوان برگزار کرد. دغدغه موجود این است که مشخص نیست پیشرفتهای به ظاهر علمی در این عرصههای نوین راه به کجا میبرد؟ آیا در سالیانی نه چندان دور، مشکلاتی از این ناحیه گریبان جوامع را نخواهد گرفت؟ آیا باز هم مجبور به اصلاح رویههای فعلی و اصلاح روند ترویج فناوریهای نو در همه ابعاد نخواهیم شد؟
شاید توسعه علوم و فناوریهای جدید در عرصههای صنعتی توجیه داشته باشد اما آنجا که با موجودی به نام انسان و سلامت او سر و کار داریم عقل حکم میکند که محتاطتر حرکت کنیم.